Cabredo hiribilduak Aguilareko bailararekin partekatzen du bere historia, izan ere, baila horren baitan dago Cabredo. Herriak Gaztelatarrek okupatu zuten 1430eko gerratean eta, hainbat mende geroago, bitan, Arabako zati izan zen. 1822an sartu zen Araban lehenengoz, baina, hurrengo urtean, Erregimen Zaharraren errestaurazioak herria berriro ere Nafarroara itzultzea ekarri zen ondoriotzat. 1840an Arabako herri bilakatu zen. Orduan eskualdeko agintariek protesta egin zuten eta horrek Cabredo berriro ere Nafarroari itzultzea eragin zuen, 1841ean, herri burujabe bilakatu baina lau urte lehenago.

XVI. mende amaieratik XVIII. mendera arte, Cabredon eskultura tailer garrantzitsua egon zen, eta tailerrak goieneko aldia 1600 inguruan lortu zuen. Tailer horretan inguruetako artistarik ezagunenek egin zuten lan.

Artea

Santiago el Mayor parrokia da Cabredoko arkitektura lan nagusia. Harlanduz XVI. mendearen erdialdean egindako gotiko berantiarreko eraikina da, geroago leheneratu dutena. Lau atalez osatutako nabe bakarra du, izar-itxurako gurutze-gangez estalitakoa; bi kapera karratu txiki ditu eta oinetan altxatutako koroa du. Horretaz gainera, herreriar klasizismoaren barruan kokatzen diren dorrea eta sakristia ditu. Kanpoaldean, XVII. mende hasierako egurrezko atea dago, Santiago Matamoros-en erliebe batekin hornitutakoa eta ganga izartua eta oinplano karratua duen atariak babestutakoa.

Erretaula nagusian aurretik zegoen erretaula erromanistaren erliebe eta eskulturak ditu, oso handia da eta lehen barrokoko elementuak dituen egitura manierista du. Elizan Ecce-Homoren eta Rosarioko Amabirjinaren egurrezko erretaulak daude, biak XVIII. mendekoak eta rococo estilokoak. Estilo hori bera koroan dagoen aulkiteriak du.

Kabredoko hiriguneak bidearen inguruan antolatzen diren herrien ohiko taxua erakusten du: bideari paraleloan bi kale. Herri honetan bi eliza daude nahiko modernoak: bata, Santo Kristoarena, XVI. mendearen bigarren herenean landutako Kristo Gurutziltatuaren irudi espresionista duena, eta bestea, San Simeon Laborariarena, santuaren etxearen gainean eraikia. Azken horretan, beste erlikia batzuekin batera, santuraren sandalia bat gordetzen dute. Cabredotik 500 metrotara beste ermita bat dago, Natividad-eko edo Artederretako Amabirjinarena. Ermita hori XVI. mendean eraiki zuten, laukizuzen formako oinplanoarekin, gurutzadura eta atal bakarrarekin eta estalki lau modernoarekin.

Aurretik esan dugun bezala, Cabredon eskultura tailer garrantzitsua egon zen eta XVI, mendeko harlanduzko eraikinak mantentzen dituzte oraindik ere; horietatik batzuk XVI eta XVIII. mendeen arteko armarriak dituzte. Cabredoko tailerrak, XVI. mendekoak, puntu erdiko arku itsua du eta, fatxadan, XVIII. mendeko harrizko armarri rococoa du, Antoñanako armekin.

Festak

Cabredoko festak Simeon eta Ursula santuen ohorez ospatzen dira, iraileko hirugarren asteburuan. Festa-egitarauan, besteren artean, herriko biztanleak biltzen dituen meza eta afari herrikoia daude. Zertxobait lehenago, irailaren 8an, mahai baten inguruan biltzen dira, Artederretako Amabirjinaren festa ospatzeko bazkari herrikoia egiten baitute.

San Joan aurreko igandean, Cabredoko biztanleak San Simeon Azuelokora egiten dute erromeria. Ermitara bide zaharretik igo ostean, Azuelotarrekin biltzen dira eta hamaiketakoa egiten dute elkarrekin. Hilabete geroago, uztailaren 25ean, herriko patroiari, Done Jakue ohoratzeko garaia da.

Kirola

Udalerria Cabredo, Genevilla eta Marañonek mankomunatutako ehiza-barrutiaren parte da. Bertan herrietako jendeak basurdeak, eperrak, galeperrak, usoak eta erbiak ehizatu ditzakete. Horretaz gainera, Ega ibaian amuarraina arrantzatzeko eremu askea dago, erabilera datak zehaztuta dituena.

Cabredoko herria Ega ibaiak Ekialdetik Mendebaldera zeharkatzen du eta herrian Peñalabejako erreserba naturala dago. 1987an erreserba izendatu zutenekoan, Nafarroan oso ohikoa ez den ametzen erakusgarri garrantzitsua dago. Ia erreserba osoa ametzez osatutako baso heldua da, zenbait karraska, astigar eta gurbitz dituena. Peñalabejan basurdeak aurki ditzakegu eta Sierrachiquitan azeriak.

Herrigunean, elizaren atzealdean, aipagarria den zuhaitza dago. Tamaina handiko intxaurrondoa da, hiru metrotik gorako diametroa duena.

Cabredoko lurren iparraldean, herrigunetik kilometro eta erdira baino ez, la Sotako urtegi artifiziala dago. Bertan era iraunkorrean bizi dira basahateak eta kopetazuriak bezalako hegaztien koloniak, eta murgilariak eta lertxunak bezalako paseko hegaztiak ere hartzen ditu bere baitan.

Cabredotik Peña Ochanda-ren gailurreraino edo Peñalabejako erreserba Naturaleraino eramango gaituzten ibilbideak egin ditzakegu, La Sotako urtegitik pasaz.

IBILBIDEAK

• La Sotako urtegia

Cabredoko herrigunetik hasten da La Sotako urtegiraino eta handik berriro ere Cabredoraino eramango gaituen ibilbide zirkularra. Ibilbide txikiko bidezidor bezala seinaleztatuta dago eta 12,6 kilometrotako luzera du. Cabredon landatzeko lurren artean iragaiten den mendi-bidea hartzen dugu eta urtegiraino eramango gaitu bideak, urtegiari bira emanez jarraitzen duen bide berak. Bidexka batek Peñalabejako Erreserba Naturalaren baitan sartzen gaitu eta bertan ametz basoak aurkitzen ditugu. Bideari jarraituta, muino ireki batetara iristen gara eta bertatik Sierrachiquita eta Marañon mendizerrako ikuspegietaz goza dezakegu. Basoen artean doan bidetik jarraitzen dugu eta, berriro ere, Cabredora heltzen gara.

• Peña Ochanda-Sierra Chiquita

Bertara Cabredotik oinez hel gaitezke, 2,5 kilometroko luzera duen eta erdi-mailako zailtasuna duen ibilbidea eginez. Arteen artean egiten dugun ibilaldiak mendizerrara gerturatuko gaitu.

TURISMOA

Cabredo hiribildua bisitarien zain dago, beraiekin herriko aberastasun artistiko zein naturala partekatzeko prest. Gotiko berantiarreko Santiago el Mayor-eko elizak, XVI. mendearen erdialdean eraikitakoak, eta Kristo Santua eta San Simeon Laboraria ermitek, biak estilo modernokoak, eta baita Natividad-ekoak ere, XVI. mendean eraikitakoak herria eta inguruak bisitatzen dituztenei ongi etorria ematen diete. Cabredo-ren tailerraren eraikinak ere ongi etorria ematen die bisitariei, izan ere, eraikin horretan XVI eta XVIII mendeen bitartean garrantzia handiko eskultura tailerra egon zen.

Herrian, natura eta artea elkarren lehian aritzen dira, bertara gerturatzen den oro liluratu nahian. Cabredon Peñalabejako Erreserba Naturala dago, eta Erreserba horretan Nafarroan oso ohikoa ez den ametzaren erakusgarri bikaina aurki dezakegu. Herriaren natura-ondareari la Sotako urtegi artifizialean bizi diren hegazti-koloniak gehitu behar dizkiogu. Urtegira heltzeko bidea balizatutako bidezidor atsegina da.